Ilona Łęcka
  • Home
  • News
  • Teksty
    • Książki
    • Podróże
    • Góry
    • Wydarzenia
    • Eseje
    • Sztuka
    • Wywiady
    • Zapiski z podróży
  • Współpraca
  • O mnie
  • Kontakt
6 listopada 2019 Autor: Ilona Łęcka

“Jak dobrze nam zdobywać góry” Wilczyńskiego i Sasa-Nowosielskiego

“Jak dobrze nam zdobywać góry” Wilczyńskiego i Sasa-Nowosielskiego
6 listopada 2019 Autor: Ilona Łęcka

Jak dobrze nam zdobywać góry! Lecz czy zawsze nam? Czy zawsze dobrze? Czy zawsze zdobywać? No i wreszcie: czy koniecznie góry?

Jak powstaje anegdota

Będąc młodą lekarką na dalekiej prowincji…. no, może nie lekarką, a wspinaczką. Może niekoniecznie bardzo młodą, ale na pewno początkującą. No i nie na dalekiej prowincji, a całkiem blisko Krakowa, bo w Dolinie Będkowskiej. W każdym razie znalazłam się dnia pewnego pod Dupą Słonia z zamiarem poprowadzenia Płyty Sasa. Być może to wtedy spotkałam Wojtka Kurtykę, utrwalającego znakomitą formę? Amoże jednak spotkałam wówczas księdza, prowadzącego wycieczkę szkolną? Kapłan zwrócił na mnie uwagę młodzieży tuż przed moim spektakularnym, żenującym odpadnięciem, które nie mogło obyć się bez niecenzuralnego okrzyku… Może to jeden dzień wspinaczkowy, a może w tyglu wspomnień kilka dni zlało się w całość? Osiągnęły tym samym, jak mawiał Krzysztof Pankiewicz, formę kanoniczną, której już nie godzi się zmieniać.

jak dobrze nam zdobywac góry
A może to było na zlocie łojantów w Morskim Oku? fot. Michał Kochańczyk

Jak dobrze nam zdobywać góry, czyli przeszłość pięknieje w narracji

Opowieści tego typu powstają w różnorodne sposoby i w rozmaitych okolicznościach. Mają jednak pewną cechę wspólną, a jest nią sentymentalny zwrot ku przeszłości. Nakładem wydawnictwa Stapis ukazała się kompilacja przygód górskich i około górskich. Spisał je ze swadą i ironizującym z lekka dowcipem Ludwik Wilczyński, a zobrazował Witold Sas-Nowosielski.  Co istotne, obie składowe książki Jak dobrze nam zdobywać góry istniały już wcześniej, niezależnie od siebie. Rysunki Sasa-Nowosielskiego dojrzewały na dnie szuflady. Natomiast opowieści spisane przez Wilczyńskiego krążyły i petryfikowały w formę ostateczną w tyglu oralnej kultury wspinaczkowo – schroniskowej.

I spraw, Panie, aby wszyscy od razu wiedzieli, że jestem od nich lepszy!

Próbuje wymodlić stosownie zaniedbany, z hipisowska zarośnięty, wychudzony i naznaczony górskim szaleństwem wspinacz na jednej z rycin Sasa-Nowosielskiego. Takich lapidarnych w formie, a jakże autentycznych w treści graficznych apoftegmat znajdzie się w książce cała masa. Ich szczególnie pikantny rodzaj doczekał się nawet własnego kącika tematycznego.

Gwoli sprawiedliwości należy uczciwie przyznać, że pomysł z luźnym przepleceniem anegdot i rycin nie do końca się sprawdził. Jest tak dlatego, że jedne niekoniecznie korelują tematycznie z drugimi. Zdarza się więc, że czytelnik odrywa się od lektury nieco zaskoczony, nagłą, a przy tym całkiem zajmującą dystrakcją. Daje się także zauważyć nierówny poziom humorystyczny zarówno opowiastek, co rysunków. Taka sytuacja jest nie do uniknięcia, gdy autorzy decydują się na podporządkowaną zasadniczej idei utrwalenia przeszłości kompilacji. A także wówczas, gdy brak im nieco dystansu do okoliczności humoru sytuacyjnego, którego natężenie blednie już po chwili od zaistnienia. A co dopiero po wielu latach!

Jak dobrze nam zdobywać góry – zapiski wspomnieniowe

Ani autorzy, ani wydawca nie kryją przed czytelnikiem intencji. Jwst nią pragnienie wpisania się w popularny ostatnio nurt zapisków wspomnieniowych. Dość przywołać Zaginiony horyzont Szczęsnego, O wojsku z Doliny Kobylańskiej czy Lodowego rycerza Koneckiego.  Skoro więc jest to pozycja wydana, jak ujął to niegdyś Jan Kochanowski, „sobie a muzom”, przeto książka jest dokładnie taka, jak chcieli autorzy. Nawet jeśli stoi w pewnych punktach w sprzeczności z powszechnie przyjętymi regułami sztuki.

Wspomnień czar i literatura wsobna mają niewątpliwy urok, jako wypaczone lekko sentymentem świadectwo epoki, ale także jako pomost międzypokoleniowy. Bo choć Wilczyński już na samym wstępie narzeka, iż „schronisko przy Morskim Oku jest schroniskiem tylko „po godzinach””, to jednocześnie przyznaje, iż „tylko na pierwszy rzut oka dzisiejsze pokolenie jest zupełnie inne niż my, nasi poprzednicy czy nawet przedwojenni „wspinacze praojcowie”. Określę ten nurt pisarstwa górskiego literaturą wsobną, bo tworzony jest i adresowany w sporej mierze w odpowiedzi na potrzebę pokolenia. Pokolenia, które pragnie poprzez zapis i swoistą kodyfikację wersji danej historii zachować ją jako rodzaj prezentu dla kolejnego pokolenia.

Miło jest wspominać

Pięknie jest poprzez kolejne strony dziełka duetu Wilczyński – Sas-Nowosielski przypominać sobie własne przygody wspinaczkowe. Miło oglądać drobne i grubsze wpadki i niepowodzenia kolegów w wykrzywionym nieco, ale sympatycznym zwierciadle. Ciekawie jest skracać międzypokoleniowy dystans. Przekonać się, że nestorzy wspinania nie zawsze byli tak nobliwi i nieomylni, jak by się zdawało rozgorączkowanym żółtodziobom. Z drugiej strony, uczciwie należy przyznać, że lektura książki wiele nie wniesie w poznanie polskiej kultury górskiej i wspinaczkowej. Jednak aspekt poznawczy nie jest we wspomnieniach najważniejszy; dużo bardziej znaczące zdają się emocje, te niepisane dokumenty naszego człowieczeństwa.

Recenzja ukazała się 16 sierpnia 2019 na łamach portalu wspinanie.pl.

Czytaj także:

  • Lekarze w górach. Bohaterowie drugiego planu. Recenzja książki.
  • „Wędrówki pirenejskie” Katarzyny Nizinkiewicz. Recenzja książki.
  • „Zaginiony horyzont” Tadeusza Szczęsnego. Recenzja książki
  • Ueli Steck, czyli casus Casus Małego Księcia. Recenzja książki
  • „Ryczące ośmiotysięczniki” Erharda Loretana. Recenzja książki

Share this:

  • Click to share on Facebook (Opens in new window)
  • Click to share on Twitter (Opens in new window)
  • More
  • Click to print (Opens in new window)
  • Click to share on LinkedIn (Opens in new window)
  • Click to share on Reddit (Opens in new window)
  • Click to share on Tumblr (Opens in new window)
  • Click to share on Pinterest (Opens in new window)
  • Click to share on Pocket (Opens in new window)
  • Click to share on Telegram (Opens in new window)
  • Click to share on WhatsApp (Opens in new window)
  • Click to share on Skype (Opens in new window)
  • Click to email a link to a friend (Opens in new window)

literatura górska Ludwik Wilczyński Stapis Wojciech Sas-Nowosielski Wojtek Kurtyka

Poprzedni artykułBiegi górskie i skyrunning - wywiad z Filipem BabiczemNastępny artykuł Ogniska i pożary - dlaczego są niebezpieczne?

Leave a Reply Cancel reply

Znajdź tekst

Ostatnie posty

Terra insecta, czyli planeta owadów. Recenzja książki24 maja 2021
Dobra książka górska. Jak ją napisać? Po czym rozpoznać?8 maja 2021
Wim Hof. Geniusz czy wariat? Człowiek, który oswoił zimno6 maja 2021

Kategorie

  • Eseje
  • Góry
  • Książki
  • News
  • Podróże
  • Sztuka
  • Uncategorized
  • Wspinaczka
  • Wydarzenia
  • Wywiady
  • Zapiski z podróży

Tagi

Ade Integrale alpinizm alpinizm fast&light Alpy Amazonka Bernadette McDonald biegi górskie biografia Denis Urubko drytooling ekologia El Capitan esej Eseje Filip Babicz film górski Fitzcarraldo Gran Borna himalaizm himalaizm zimowy Himalaje Kino Pod Baranami Korona Himalajów i Karakorum Krakowski Festiwal Górski Kultura górska literatura górska Literatura podróżnicza ochrona przyrody Opera Piotr Trybalski Polish Machine Polski Himalaizm Zimowy przyroda Rafał Fronia rekord Spotkania z Filmem Górskim styl życia Tatry Wojtek Kurtyka wspinaczka wspinaczka klasyczna Wspinaczka solowa Wspinaczka sportowa wspinaczka wielkościanowa wspinaczka wielowyciągowa

Najnowsze teksty

Terra insecta, czyli planeta owadów. Recenzja książki24 maja 2021
Dobra książka górska. Jak ją napisać? Po czym rozpoznać?8 maja 2021

Kategorie

  • Eseje
  • Góry
  • Książki
  • News
  • Podróże
  • Sztuka
  • Uncategorized
    • Wspinaczka
  • Wydarzenia
  • Wywiady
  • Zapiski z podróży

Bądźmy w kontakcie

+48 790 718 300
ilonalecka@gmail.comilonalecka.pl
© Ilona Łęcka 2019, Webmaster: Łukasz Mucha