Ilona Łęcka
  • Home
  • News
  • Teksty
    • Książki
    • Podróże
    • Góry
    • Wydarzenia
    • Eseje
    • Sztuka
    • Wywiady
    • Zapiski z podróży
  • Współpraca
  • O mnie
  • Kontakt
23 listopada 2018 Autor: Ilona Łęcka

O sobie samych – Pęknięty dyskurs polskiego alpinizmu Agaty Rejowskiej – Pasek

O sobie samych – Pęknięty dyskurs polskiego alpinizmu Agaty Rejowskiej – Pasek
23 listopada 2018 Autor: Ilona Łęcka

Jeśli narracji poświęconej wspinaczom lub narracji samych alpinistów przygląda się socjolog, wiedz, że coś się dzieje.

Lektura Pękniętego dyskursu … jest z wielu względów niełatwa. Po pierwsze za sprawą hermetycznego, precyzyjnego języka abstrakcji. Nie da się go jednak uniknąć w sytuacji tworzenia rozprawy naukowej. Ponadto, co zresztą wynika z pierwszego, jest to książka będąca zarówno produktem kultury naukowej, co wkładem w tę kulturę – zatem posługuje się określonym kodem znaczeniowym i sposobem prowadzenia wywodu, przeznaczonego dla sprecyzowanego odbiorcy, który przywykł już do wysokiego poziomu wysycenia semantycznego tekstu. Po trzecie, autorka bierze na siebie niełatwe zadanie socjologicznej analizy powodów, skutków, sposobów realizacji językowej tego, co o alpinistach się mówi i jak oni sami siebie przedstawiają.

Czym jest dyskurs? Mówiąc wprost, jest zbiorem wypowiedzi osób z danego środowiska. Wypowiedzi, zarówno pisanych, co mówionych, które dają pogląd na środowiskową deontologię, czyli zbiór powinności i obowiązków, wynikających z przyjętych w danej grupie społecznej zwyczajów. Brzmi zawile, a jest całkiem proste. Na zasady deontologiczne będzie składać się na przykład wiara w słowo wspinacza, zakaz łapania się ekspresów podczas prowadzenia sportowej drogi, wbijanie haków tylko tam, gdzie trzeba i tylko wówczas, kiedy naprawdę trzeba, topowanie na bulderze podczas zawodów poprzez dołożenie drugiej ręki i wytrwanie w tej pozycji przez trzy sekundy. Krótko mówiąc, deontologia to zestaw zasad, które odróżniają wspinaczkę i alpinizm od innych aktywności. Zaś dyskurs to sposób, w jaki realizuje się górskie aktywności, dokonywane w oparciu o zasady deontologiczne i w jaki sposób się o nich opowiada.

Okazuje się, że z wypowiedzi alpinistów, badane okiem socjologa, wyodrębnić można pewne charakterystyczne motywy. Zaskakujące przy tym, jak często pewne ścieżki narracji, pozornie ze sobą sprzeczne, w gruncie rzeczy układają się w logiczną całość.

Aby wykazać te wewnętrzne sprzeczności, tak trafnie przez Rejowską – Pasek odczytane, autorka porządkuje tropy literackie w szereg opozycji: duchowość kontra racjonalizacja; wspinaczka jako cel sam w sobie kontra fiksacja wokół szczytu; pojęcie sukcesu jako wyniku sprzyjających zbiegów okoliczności skontrastowane z pojęciem sukcesu jako efektu właściwego postępowania; natura mistyczna versus natura okiełznana, podporządkowana ludzkiej woli; podążanie śladami wielkich poprzedników (zwane przez autorkę mitologizacją) kontra wytyczanie własnych ścieżek; działanie w zgodnej grupie kontra prymat indywidualizmu.

Jakkolwiek precyzyjna i wnikliwa pozostaje Rejowska – Pasek w swoich dociekaniach, pamiętać należy, że bierze ona wypowiedzi alpinistów niejako „za dobrą monetę”, zaś charakter jej rozprawy ogranicza próby dywagacji, czy mówią w pełni szczerze. Autorka skupia się na porządkującej analizie, zachowując dyscyplinę poznawczą, co jest ogromnym walorem tej pracy.

Lektura książki rzeczywiście jest niełatwa, ale za to szalenie wartościowa. Cieszy mnie, że świat wspinaczki interesuje coraz szersze grono naukowców. Pęknięty dyskurs polskiego alpinizmu ma szansę jednocześnie stać się głosem środowiska oraz sposobem na zaistnienie świata wspinaczki na jego dalekich peryferiach.

***

Tymczasem pytanie: „dlaczego mówią tak, a nie inaczej” pociąga za sobą kolejne: „czy na pewno mówią szczerze?” oraz „czego nie mówią?” (czyli, mówiąc językiem retoryki, stosują apozjopezę).

W tym momencie wychodzę poza ramy recenzji i być może poza własne kompetencje, dając się zwieść na pokuszenie intrygującej, a niekoniecznie poprawnej spekulacji. Na szczęście nad zagadnieniem: „czy alpiniści mijają się z prawdą, a jeśli tak, to w jaki sposób” rozważać będą zaproszeni przeze mnie goście: Krzysztof Wielicki, Bogumił Słama oraz Andrzej Mecherzyński – Wiktor. Spotkanie odbędzie się 1 grudnia 2018 roku w siedzibie Uniwersytetu Ekonomicznego, w ramach XVI Krakowskiego Festiwalu Górskiego.

 

Agata Rejowska – doktorantka w Zakładzie Antropologii Społecznej Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Ukończyła studia magisterskie z socjologii na Wydziale Humanistycznym AGH i studia licencjackie z religioznawstwa na Wydziale Filozoficznym UJ. Jej zainteresowania naukowe sytuują się w obszarze socjologii duchowości. Bada nowe rytuały przejścia i transgresyjne zachowania społeczne (między innymi alpinizm czy ruch Pro-ana). Jest autorką książki Pęknięty dyskurs polskiego alpinizmu, 2016. Realizowała projekty badawcze dotyczące między innymi poszukiwaczy skarbów w Wałbrzychu (Skarb – szansa na wyjście z szybu?, 2014) czy świeckich, zindywidualizowanych rytuałów przejścia (Oferta humanistycznych mistrzów ceremonii na rynku idei. Rekonstrukcja znaczeń humanistycznych ceremonii powitania, ślubów i pogrzebów, 2016-2017).

Share this:

  • Click to share on Facebook (Opens in new window)
  • Click to share on Twitter (Opens in new window)
  • More
  • Click to print (Opens in new window)
  • Click to share on LinkedIn (Opens in new window)
  • Click to share on Reddit (Opens in new window)
  • Click to share on Tumblr (Opens in new window)
  • Click to share on Pinterest (Opens in new window)
  • Click to share on Pocket (Opens in new window)
  • Click to share on Telegram (Opens in new window)
  • Click to share on WhatsApp (Opens in new window)
  • Click to share on Skype (Opens in new window)
  • Click to email a link to a friend (Opens in new window)
Poprzedni artykułSpotkanie autorskie z Beatą Sabałą-ZielińskąNastępny artykuł Krzyk kamienia

Leave a Reply Cancel reply

Znajdź tekst

Ostatnie posty

Terra insecta, czyli planeta owadów. Recenzja książki24 maja 2021
Dobra książka górska. Jak ją napisać? Po czym rozpoznać?8 maja 2021
Wim Hof. Geniusz czy wariat? Człowiek, który oswoił zimno6 maja 2021

Kategorie

  • Eseje
  • Góry
  • Książki
  • News
  • Podróże
  • Sztuka
  • Uncategorized
  • Wspinaczka
  • Wydarzenia
  • Wywiady
  • Zapiski z podróży

Tagi

Ade Integrale alpinizm alpinizm fast&light Alpy Amazonka Bernadette McDonald biegi górskie biografia Denis Urubko drytooling ekologia El Capitan esej Eseje Filip Babicz film górski Fitzcarraldo Gran Borna himalaizm himalaizm zimowy Himalaje Kino Pod Baranami Korona Himalajów i Karakorum Krakowski Festiwal Górski Kultura górska literatura górska Literatura podróżnicza ochrona przyrody Opera Piotr Trybalski Polish Machine Polski Himalaizm Zimowy przyroda Rafał Fronia rekord Spotkania z Filmem Górskim styl życia Tatry Wojtek Kurtyka wspinaczka wspinaczka klasyczna Wspinaczka solowa Wspinaczka sportowa wspinaczka wielkościanowa wspinaczka wielowyciągowa

Najnowsze teksty

Terra insecta, czyli planeta owadów. Recenzja książki24 maja 2021
Dobra książka górska. Jak ją napisać? Po czym rozpoznać?8 maja 2021

Kategorie

  • Eseje
  • Góry
  • Książki
  • News
  • Podróże
  • Sztuka
  • Uncategorized
    • Wspinaczka
  • Wydarzenia
  • Wywiady
  • Zapiski z podróży

Bądźmy w kontakcie

+48 790 718 300
ilonalecka@gmail.comilonalecka.pl
© Ilona Łęcka 2019, Webmaster: Łukasz Mucha