W dniach 5 – 8 października 2017 roku odbyło się w Zakopanem 51 Sympozjum Sekcji Speleologicznej Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika, w którym wzięło udział ponad osiemdziesięciu uczestników. Po raz pierwszy naukowcy i entuzjaści jaskiń spotkali się pod Tatrami w 1968 roku, i choć kolejnych siedem spotkań stanowi ważny wkład w pogłębienie szeroko pojętej wiedzy na temat jaskiń tatrzańskich, to jednak nie wyczerpały one zagadnienia, o czym świadczy mnogość i ważkość kwestii, poruszonych na tegorocznym sympozjum. Bogaty program sesji referatowych ograniczał możliwość kompleksowej analizy zjawisk przyrodniczych, związanych z jaskiniami, stanowił jednakowoż platformę wymiany intelektualnej i impuls dla pogłębiania wiedzy na temat prezentowanych zagadnień. W programie znalazły się także sesje plakatowe, oraz cieszące się niesłabnącym zainteresowaniem sesje terenowe.
Dwudziestu uczestników czwartkowej sesji terenowej zwiedzało Szczelinę Chochołowską pod opieką merytoryczną Ditty Kicińskiej (Instytut Geologii UAM w Poznaniu), która przedstawiła in situ profil geologiczny jaskini, zaś o sprawach z zakresu hydrogeologii Doliny Chochołowskiej dyskutował Grzegorz Barczyk (Wydział Geologii UW).
Symultanicznie odbywającą się sesję poświęconą geologii Doliny Kościeliskiej prowadził Jacek Szczygieł (Wydział Nauk o Ziemi UŚ). Odwiedzono Bramę Kantaka, Bramę Kraszewskiego z Wywierzyskiem Lodowym, Jaskinię Naciekową oraz Wypływ spod Pisanej, wchodzący w skład systemu otworów Jaskini Wodnej pod Pisaną.
W trakcie sobotniej sesji plenerowej przybliżono ewolucję jaskiń na zachodnich krańcach Tatr. W zagadnienia dotyczące geologii, hydrogeologii i geomorfologii jaskiń: Dúpnica oraz Brestowska wprowadzili liczne grono uczestników Michał Gradziński (Instytut Nauk Geologicznych UJ), Helena Hercman (Instytut Nauk Geologicznych PAN) oraz Pavel Bella, naukowiec i speleolog ze Štátnej ochrany prírody Slovenskej Republyki.
W niedzielę Jacek Szczygieł oprowadzał chętnych po Jaskini Kalackiej, prezentując obserwowane w niej zjawiska geologiczne oraz procesy tektoniczne zaś Ditta Kicińska, Helena Hercman i Grzegorz Barczyk przybliżyli ewolucję systemu krasowego Doliny Bystrej poprzez obserwację górnego i dolnego Wywierzyska Bystrej oraz wejścia do Jaskini Bystrej. Przy tej okazji przybliżono szczegóły wypadku i szeroko zakrojonej akcji ratunkowej, poszukiwawczej a wreszcie wydobywczej słoweńskiego nurka jaskiniowego Aleksjeja Petrujkicia, który nocą z 15 na 16 lutego 1987 roku utonął w V syfonie, w odległości 580 metrów od otworu jaskini.
Niezmiernie istotną składową sympozjum były sesje referatowe oraz, komplementarne względem nich, sesje plakatowe. Prezentacje obejmowały bardzo szerokie zagadnienia, takie jak:
– współczesna fauna jaskiń, także fauna endemiczna, w tym bezkręgowce, nietoperze, skorupiaki jaskiniowe
– kulturowe znaczenie jaskiń i antropogenicznych pustek podziemnych z punktu widzenia turystyki współczesnej, archeologii i antropologii (obok relewantnych i sprawdzonych danych padały tu także śmiałe postulaty czy wręcz hiperboliczne spekulacje),
– rekonstrukcja i analiza współczesnych oraz paleologicznych warunków klimatycznych panujących we wnętrzu jaskiń z zastosowaniem różnych materiałów i metod badawczych
– zagadnienia genezy, geologii i hydrogeologii jaskiń tatrzańskich,
– przybliżenie życiorysu i dorobku naukowców związanych z badaniem jaskiń,
– krytyczna analiza piśmiennictwa naukowego oraz popularnonaukowego pod kątem ich poprawności merytorycznej.
Podczas piątkowego, uroczystego bankietu wręczono Medale imienia Marii Markowicz – Łohinowicz, przyznane dnia 6 czerwca bieżącego roku przez Komisję Nagrody (pełen wykaz laureatów oraz skład Komisji poniżej) oraz przyznano honorowe członkostwo Sekcji Speleologicznej PTP, które otrzymali i ze wzruszeniem odebrali profesor Teresa Madeyska oraz Janusz Baryła.
W trakcie sympozjum odbyło się ponadto walne zgromadzenie członków Sekcji, w obecności niezależnych obserwatorów, w trakcie którego w drodze głosowania wybrano nowy zarząd sekcji oraz omówiono sprawy bieżące.
Program sympozjum był na tyle bogaty, że nie sposób było uczestniczyć we wszystkich sesjach, jednak rzetelnie opracowane kompendium materiałów pozwala na choćby pobieżne, aposterioryczne zapoznanie się z poruszanymi w trakcie spotkań, dyskusji i prezentacji zagadnieniami.
Swobodne przeplatanie się elementów ludycznych, naukowych i krajoznawczych zawdzięczamy zaangażowaniu komitetu organizacyjnego, w skład którego weszli w tym roku: Ditta Kicińska, Elżbieta Dumnicka, Helena Hercman, Maria Król, Bogusława Chlipała, Jacek Szczygieł, Grzegorz Barczyk, Pavel Bella, Filip Filar, Michał Gradziński oraz Wojciech Wróblewski.
Gratulując organizatorom i dziękując wszystkim uczestnikom, jednocześnie zapraszamy na kolejne, pięćdziesiąte drugie Sympozjum Speleologiczne PTP, które odbędzie się w październiku 2018 roku w Toruniu.
Komisja w składzie:
Prof. dr hab. Adam Nadachowski, Przewodniczący Komisji Nagrody
Prof. dr hab. Elżbieta Dumnicka, Przewodniczący Sekcji Speleologicznej
Prof. dr hab. Elżbieta Pyza, Prezes Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika
przyznała dnia 6 czerwca 2017 Medale imienia dr inż. Marii Markowicz – Łohinowicz
DYPLOM MEDALU stopnia pierwszego: Krzysztof Stefaniak
za autorstwo publikacji: Neogene and Quaternary cervidae from Poland
DYPLOM MEDALU stopnia drugiego: Magdalena Krajcarz
za współautorstwo publikacji: The 200,000 year long record of stable isotopes (δ18O, δ13C) of cave bear (Ursus spelaeus) teeth from Biśnik Cave, Poland
oraz publikacji: Isotopic variability of cave bears (δ15N, δ13C) across Europe during MIS 3
DYPLOM MEDALU stopnia drugiego: Michał Gąsiorowski
za współautorstwo publikacji: Environment and climate of the Crimean Mountains during the Late Pleistocene inferred from stable isotope analysis of 4 red deer (Cervus elaphus) bones from the Emine-Bair-Khosar Cave
oraz publikacji: Isotopic analysis (C, N) and species composition of rodent assemblage as a tool for reconstruction of climate and environment evolution during Late Quaternary: A case study from Biśnik Cave (Częstochowa Upland, Poland)
DYPLOM MEDALU stopnia drugiego: Maciej Krajcarz
za współautorstwo publikacji: Sediments of Biśnik Cave (Poland): Lithology and stratigraphy of the Middle Palaeolithic site
oraz publikacji: Loess in a cave: Lithostratigraphic and correlative value of loess and loess-like layers in caves from the Kraków-Częstochowa Upland (Poland)
DYPLOM MEDALU stopnia trzeciego: Jacek Szczygieł
za autorstwo publikacji: Cave development in an uplifting fold-and-thrust belt: case study of the Tatra Mountains, Poland
Serdecznie gratulujemy wszystkim laureatom.
Fot. Adam Pyka
